Definiziun
Ils adjectivs sun pleds chi expriman, co cha'l nomen es.
grond, dutsch, lung, bel, verd
Ils adjectivs
L'accord da l'adjectiv
Ils adjectivs sun accumpagnaders dals nomens. Els as drizzan tenor la persuna e'l nomer dal nomen.
ün char mat
üna scolara intelligiainta
chotschas ruottas
autos gelgs
Il particip preschaint dovrà sco adjectiv
Il particip preschaint ha pers sia valur verbala oriunda e vain dovrà hozindi be plü sco adjectiv. El s'accorda consequentamaing i'l gener e nomer cul nomen. Quists adjectivs vegnan fuormats cullas finiziuns -ant (verbs in -ar) ed -aint (verbs in -er,
-air ed -ir).
ün man tremblant
üna famiglia bainstanta
aua currainta
il mais curraint
il scolar absaint
prada flurainta
duonnas cuntschaintas
Ils grads da congual dals adjectivs (la graduaziun)
Culs adjectivs as poja far conguals tanter chosas. Ils trais grads da congual dals adjectivs sun il positiv, il cumparativ e'l superlativ.
| positiv | cumparativ | superlativ |
| Il cudesch es stigl. | Il quadern es plü stigl. | Il fögl es il plü stigl. |
| L'auto es grond. | La camiunetta es plü gronda. | Il camiun es il plü grond. |
| Il mat es pitschen. | Il mattet es plü pitschen. | Il mattin es il plü pitschen. |
| Las leivras sun ligeras. | Las mürs sun plü ligeras. | Las furmias sun las plü ligeras. |
Fuormas specialas:
bun, meglder, il meglder / buna megldra, la megldra
mal, mender, il mender / mala, mendra, la mendra
nosch, pês, il pês / noscha, pêra, la pêra
bler, daplü, il plü bler / blera, daplü, la plü blera
pac, damain, il plü pac / paca, damain, la plü paca
I's po eir agiundscher a mincha adjectiv il suffix (la desinenza) -ischem/-ischma per fuormar ün superlativ.
cun grondischem plaschair
üna bunischma tschaina
Superlativs pon eir gnir fuormats cullas presilbas extra-, super-, multi- ed ultra-.
ün cas extraordinari
üna taila superfina
ün hom multimilliunari
ün teater ultramodern
La posiziun da l’adjectiv
L'adjectiv po star davant o davo il nomen.
Alchüns adjectivs (surtuot adjectivs cuorts) chi expriman ün güdicat o ün'opiniun stan per ordinari davant il nomen.
ün bel di, üna bella matta, üna bun'idea, ün cler muossamaint, ün stüpid sentimaint, üna gronda chosa, bell'ora, trid'ora, buns amis, Bun di bun on!
In tscherts cas müdan ils adjectivs lur sen, tuot tenor sch'els stan davant o davo il nomen.
|
El es ün grond hom. El es ün hom grond. |
= ün hom important = ün hom grond da statura |
|
El es ün pover hom. El es ün hom pover. |
= ün hom chi svaglia cumpaschiun = ün hom chi nu sta bain da finanzas |
|
Eu n'ha cumprà ün nouv auto. Eu n'ha cumprà ün auto nouv. |
= ün oter auto, quel po eir esser vegl = ün auto risch nouv e na ün d'occasiun |
Ils seguaints adjectivs stan adüna davo il nomen:
• adjectivs chi indichan üna culur
üna schocca cotschna, ögls verds, il parasur violet
• adjectivs chi indichan üna fuorma
la maisa ovala, il lain quader, üna fanestra raduonda
• adjectivs chi indichan ün gust
auas dutschas, erba ascha, ün aperitiv amar
• adjectivs chi indichan üna naziunalità
poets rumantschs, la lingua francesa, la scrittüra araba
• adjectivs plü lungs
ögls glüschaints, ün viadi interessant, scolars diligiaints, soluziuns intelligiaintas e radschunaivlas
• particips culla funcziun d'adjectiv
mailinterra brassada, fluors protettas
Ils numerals
Ils numerals toccan pro'ls adjectivs, perquai ch'els pon accumpagnar ün nomen. I's distingua ils numerals cardinals (nomers cardinals) e'ls numerals ordinals (nomers ordinals).