Ils verbs modals

A

Erklärung

La magistra fa dumondas cun verbs modals. Ils scolars stan sü, sch'els san respuonder cun 'schi' a la dumonda. Las prümas tschinch dumondas sun obligatoricas, siond ch'ellas fan part da l'exercizi aint il cudesch. Las ulteriuras dumondas pon gnir adattadas tenor giavüsch.

 

Dumondas:

• Sast tü discuorrer inglais?
• Das-chast tü far gös da computer la saira?
• Voust eir tü ir in vacanzas al mar?
• Stoust tü güdar a nettiar/pulir a chasa? Eu pens cha'l verb 'pulir' vain dovrà plü suvent illa lingua da minchadi.
• Poust tü far sport davo scoula?
• Sast tü far quints da pertschient?
• Das-chast tü baiver alcohol?
• Voust tü adüna avair radschun?
• Stoust tü rier, cur ch'inchün fa grimassas?
• Poust tü fingià ir sulet(ta) culs skis?
• Sast tü far la rouda?

 

Davo l'actività a bocca implischan ils scolars mincha frasa cun ün nom adequat. Lura po la magistra far las seguaintas dumondas.

•

Quistas frasas cuntegnan tuottas ün verb modal. Chenüns sun quai?

Respostas: sa (= savair), das-cha (=das-chair), voul (=vulair), sto (=stuvair), po (=pudair)
•

Che sun verbs modals e che expriman els?

Resposta pussibla: Verbs modals müdan la significaziun dal verb chi segua. Els expriman, scha alch es permis, giavüschà, pussibel o necessari.
•

Quants verbs modals daja in tudais-ch e da chenüns as tratta / ... e chenüns sun quai?

Resposta: I dà ses verbs modals in tudais-ch: 'dürfen', 'mögen', 'sollen', 'können', 'müssen' e 'wollen'.
•

Che segua adüna ad ün verb modal?

Resposta: I segua adüna ün verb a l'infinitiv. Illas frasas da l'exercizi sun quai ils seguaints verbs: discuorrer, far, ir, güdar, far.

C

Sligaziun

1. Pervia da la mamma das-cha (E) Leano ir dadoura cun seis amis. (S)
2. Ma ella disch cha Leano stopcha (Ü) far il prüm las lezchas. (N)
3. Leano voul (A) ir a giovar a ballapè cun seis amis. (P)
4. Ma el sto (U) amo far ils quints. (N)
5. Severin nu dess (T) güdar a Leano. (D)
6. Leano sa (A) far sulet ils quints. (S)
7. Leano nu sa, sch'el po (E) amo far sport plü tard. (N)

 

'Duonna Pia dess savair set verbs modals' ES ÜNA PUNT D'ASEN. 

Erklärung

Davo cha'ls scolars han fat la lezcha, vain la frasa da soluziun discusa in classa. La magistra po dumandar: 

•

Ingio as rechattan ils verbs modals illas frasas da l’exercizi?  
•

Che es üna punt d'asen? 
•

Perche es quella frasa üna punt d'asen? 

Resposta: La punt d'asen güda a tgnair adimmaint ils verbs modals. 
•

Quals sun ils verbs modals a l'infinitiv?  

Resposta: das-chair, pudair, dovair, savair, stuvair, vulair, manglair 
•

Correspuondan ils verbs modals valladers als verbs modals tudais-chs? 

Resposta pussibla: In vallader daja set verbs modals, in tudais-ch be ses. Il verb modal 'manglair' (brauchen, sollen; dürfen: 'Tü nu manglast gnir.' / Du brauchst nicht zu kommen; I nu magless dürar uschè lönch. / Es dürfte nicht allzu lange dauern.) correspunda plü o main al verb modal 'stuvair'. El vain però dovrà be d'inrar e suvent be illa fuorma dal cundiziunal.  
•

Daja parallelas e differenzas cun otras linguas? Illa discussiun davart quella dumonda po gnir tematisada per exaimpel la differenza tanter il verb vallader 'dovair', chi vain conjugà be al preschaint e quai illa fuorma dal cundiziunal (eu dess, tü dessast …) ed al conjunctiv (ch'eu dessa, cha tü dessast …) ed il verb frances 'devoir' chi vain conjugà in tuot ils temps (presch.: je dois, imp.: je devais, fut.: je devrai, subj.: que je doive, cundiz.: je devrais, ...). 

 

In quist connex po la magistra render attent als scolars cha'l verb 'savair' po avair differentas significaziuns in vallader, nempe 'wissen' (savair bler) e 'können, verstehen, imstande sein' (savair chantar bain, savair linguas, savair cuschinar). Illa significaziun da 'wissen' nu's tratta dimena d'ün verb modal. 

Kopiervorlagen

Dialog

E

Erklärung

Siond cha'ls verbs modals sun per gronda part irregulars (cun excepziun da 'das-chair'), esa da memorisar la conjugaziun da quels verbs. Per exercitar las conjugaziuns po la magistra integrar adüna darcheu gös ed activitats ill'instrucziun. Quia duos exaimpels: 

 

Gö cun dats: 

Ils students pon far quist gö in duos o in pitschnas gruppas. I vain giovà cun duos dats. Las cifras dad 1-5 dal prüm dat correspuondan adüna ad ün verb modal. La cifra 6 es il joker (il scolar das-cha tscherner ün verb modal). Las cifras dal seguond dat indichan las persunas (eu, tü, el/ella, nus, vus, els/ellas). Cur cha'ls students sun in rouda, ston els adüna büttar ils duos dats e dir la fuorma dal verb chi correspuonda als dats (p.ex: nus savain). Scha la fuorma dal verb es güsta, das-cha il student far alch (p.ex. tour ün punct). Scha la resposta es fosa, sto il student far alch (p.ex. cuorrer sü e giò da s-chala). 

 

Quatter guadogna da verbs modals:

Ils students fan il gö in duos. Els disegnan il prüm üna tabla da gö. Quella po verer oura uschè:

els/ellas            
vus            
nus            
el/ella            
tü            
eu            
  pudair vulair savair das-chair stuvair joker

 

Ils students piglian minchün ün fieuter da differenta culur. Els implischan alternantamaing ün choten davo tschel da la tabla da gö. Il böt es da plazzar quatter verbs da la listessa culur ün sper tschel, saja quai ill'orizontala, verticala o diagonala. Els scrivan las fuormas conjugadas dals verbs marcats suotvart aint ils chotens. Cur ch'ün student ha scrit la fuorma dal verb, tilla corregia il partenari o la partenaria cun agüd dal fögl da soluziun. Ils students ston conjugar in mincha colonna ün oter verb. La persuna es indichada a l'ur schnester da la tabella. Els ston cumanzar ad implir las colonnas da suotinsü. Quai voul dir ch'els nu das-chan implir il choten 'tü', scha'l choten 'eu' nun es amo occupà in quella colonna. I güda da s'imaginar la fuorma tridimensiunala dal gö, ingio chi's lascha crodar craps da gö aint illas fouras süsom. Quels craps croudan fin giosom e nu pon as fermar immez. Il scolar chi sa fuormar sco prüm üna lingia da quatter 'craps' ha guadagnà. 

 

Gö da far la valisch:

Quist gö vain fat in üna gruppa plü gronda. Ils scolars exerciteschan las fuormas dal singular.  

 

Ils students decidan che verb modal chi dess gnir dovrà (p.ex. 'savair'). Davo po cumanzar il gö. Ils students formuleschan ün davo tschel üna frasa cul verb modal ch'els han tschernü e repetan quai cha tschels han dit. Quia ün andamaint pussibel: 

Anna Eu sa giovar a tennis. 
Nelly Tü sast giovar a tennis. Eu sa leger bain. 
Thomas Anna sa giovar a tennis, tü sast leger bain, eu sa disegnar. 
Levin Anna sa giovar a tennis, Nelly sa leger bain, tü sast disegnar, eu sa chantar. 
Silvia Anna sa giovar a tennis, ...

F

Erklärung

Per evaluar quist'actività po la magistra preleger las activitats. Ils scolars pon ir per la stanza da scoula intuorn e muossar cun mimica e gests (sumgliaints als simbols) che verbs modals ch'els attribuischan a quellas. Els pon uschè fuormar gruppas 'omogenas' sainza dir pled. Lura po la magistra far dumondas sco quistas a las gruppas: 

• Perche nu pudais vus cumprar ün nouv velo?
•

Perche vulais vus durmir in üna tenda? 
•

Guardessat vus jent films d'orrur, scha vus pudessat? 
•

...

I

Erklärung

La magistra declera la significaziun dals pleds/da las expressiuns illa colonna d'immez. I's tratta d'adverbs dal temp. Quels seguan al verb modal conjugà, scha'l subject sta illa prüma posiziun.