Chi fa che en vossa famiglia?

A

Erklärung

La magistra penda sü las cartas culs purtrets (M3.3Aa) vi da la tabla. Lura fa ella dischuorden in stanza da scoula. Ella sposta per exaimpel mobiglia pitschna o metta tschertas chosas in ün oter lö. Tanter quellas chosas zoppa ella cartas cun pleds (M3.3Ab). Ils students tscherchan quellas cartas, legian ils pleds e prouvan d'attribuir las cartas da pleds a las cartas da purtrets. Cur cha tuot las cartas pendan vi da la tabla, controlleschan ils students in classa, scha tuot las cartas pendan al dret lö. La magistra renda attent als pleds chi sun difficils da pronunzchar (p.ex. tschütschapuolvra, pas-chet/tschisp). Lura pon ils students evaluar insembel l'actività cun agüd da las seguaintas dumondas: 

•

Che descrivan las activitats nomnadas? 

Resposta: lavurs/incumbenzas i’l minchadi d’üna famiglia 
•

Che actività vais vus güsta fat?  

Resposta: fat uorden in stanza da scoula, attribui pleds a purtrets 
•

Che pleds sun stats simpels/difficils d'attribuir? Perche?  
•

Che activitats fais vus il plü jent? 
•

Che activitats fais vus il plü invidas? 
•

Che verbs vegnan dovrats daplü co üna jada illas activitats nomnadas?  

Resposta: far, ir, metter, dar 

C

Erklärung

La magistra maisda las cartas da pleds (model a) e tillas scumparta als students ed a las studentas. Quels preschaintan ün davo tschel las activitats cun mimica e gests. La classa ingiavina da che actività chi's tratta. 

 

Variantas:

• La magistra parta aint la classa in duos gruppas. Ils students e las studentas da mincha gruppa preschaintan alternantamaing las activitats da las cartas da pleds. I dà adüna ün punct per la gruppa chi ingiavina sco prüma il pled preschantà. 
• La magistra muossa la carta da pleds a la classa, intant ch'ün student / üna studenta serra ils ögls. Pro quella varianta sto be quella persuna ingiavinar il pled, intant cha tuot la classa preschainta l'actività cun mimica e gests. 

D

E

Sligaziun

  far dar  ir
eu fetsch dun vegn
tü fast dast vast
el/ella fa dà va
nus fain dain giain
vus fais dais giais
els/ellas fan dan van

Erklärung

Ils students e las studentas implischan la tabella cullas fuormas da verbs chi mancan. Lura prelegian els las conjugaziuns. La magistra fa attent als students ed a las studentas a la pronunzcha correcta dals pleds. Ella accentuescha in special ils pleds 'fast' e 'das' chi vegnan pronunzchats oter co quai ch'els vegnan scrits, nempe 'fascht/fasch' e 'dascht/dasch'.

 

Lura pon ils students discuter ils seguaints puncts: 

•

Co as disferenzcheschan las fuormas da quists trais verbs da las conjugaziuns regularas?
•

Daja parallelas cun otras linguas? Chenünas?

Respostas pussiblas: La prüma persuna singular dal verb 'far' (eu fetsch) es insolita, ed eir la prüma persuna singular dal verb 'dar' (eu dun) nun es brichafat regulara. / La seguonda persuna singular da quist verb (el/ella dà) ha ün accent grav per distinguer il pled da la preposiziun 'da'. / Las fuormas dal verb ‘ir’ as disferenzcheschan cumplettamaing da l'infinitiv. 

La magistra po implü eir far attent als students ed a las studentas a las fuormas da l'imperativ singular e plural da quels trais verbs (fa/fat! /dà/dat! va/it!), eir scha quellas fuormas nu vegnan tematisadas explicitamaing in quist chapitel. Interessant es eir quia il fat cha la fuorma da l'imperativ singular dal verb 'ir' (va!) as distingua da quella da l'imperativ plural (it!) chi's basa sül infinitiv.

F

Sligaziun

far

Eu fetsch cul tschütschapuolvra. 

Tü fast uorden in tia chombra. 

El fa oura cul fier. 

Nus fain (sü) il let. 

Vus fais üna posa. 

Els fan attenziun. 

 

dar

Eu dun aua a las fluors. 

Tü dast da magliar al giat. 

Ella dà ün bütsch a sia mamma.

Nus dain güvels dal plaschair. 

Vus dais culur als chavels. 

Ellas dan sülla nerva. 

 

ir

Eu vegn a cumprar aint. 

Tü vast cullas immundizchas. 

Ella va ad ün concert. 

Nus giain a far passlung.

Vus giais a spass cul chan.

Els van in vacanzas. 

I

Erklärung

Ils students fan adüna in duos frasas cullsa parts indichadas. Adverbs cuorts sco 'jent', 'invidas', 'hoz', 'daman', 'mincha di' o 'la dumengia' vegna miss directamaing davo il verb conjungà, adverbs o parts adverbialas plü lungas invezza a la fin da la frasa. Scha la part adverbiala sta al cumanzamaint da la frasa, vain il subject (chi vain suvent intunà in quist cas) miss davo il verb conjugà. 

 

Exaimpels:

far oura cul fier:

Il bap fa jent oura cul fier. / Il bap fa oura cul fier üna jada al mais. 

Üna jada al mais fa il bap oura cul fier. 

 

lavar giò la vaschella:

Mia sour lava giò mincha di la vaschella. / Mia sour lava giò la vaschella duos jadas al mais.

Duos jadas al mais lava giò mia sour la vaschella.