Ils verbs modals

A

Erklärung

La scolasta tschenta damondas che cuntegnan verbs modals. Ils students stattan sin peis, sch'els san rispunder alla damonda cun 'gie'. Las empremas tschun damondas ein obligatorias, damai ch'ellas ein part digl exercezi el cudisch. Las ulteriuras damondas san vegnir adattadas tenor giavisch.

 

Damondas:

Sas ti tschintschar engles?
Astgas ti dar giugs da computer la sera?
Vul ti ir en vacanzas sper la mar?
Stos ti gidar da schubergiar a casa?
Pos ti far sport suenter scola?
Sas ti sligiar quens da procent?
Astgas ti beiber alcohol?
Vul ti adina ver raschun?
Stos ti rir cu enzatgi fa grimassas?
Pos ti far si letg mintga di?
Sas ti far la roda?

 

Suenter l'activitad a bucca empleinan ils students mintga construcziun cun in num che va a prau. Silsuenter sa la scolasta tschentar las suandontas damondas.

Quellas construcziuns cuntegnan tuttas in verb modal. Tgeinins ei quei?

Rispostas: sa (= saver), astga (=astgar), vul (=vuler), sto (=stuer), po (=puder)

Tgei ein verbs modals e tgei expriman els?

Risposta pusseivla: Verbs modals midan la muntada dil verb che suonda. Els expriman, sche enzatgei ei lubiu, giavischau, pusseivel ni necessari.

Cons verbs modals dat ei el tudestg e co senumnan els?

Risposta: Ei dat sis verbs modals: 'dürfen', 'mögen', 'sollen', 'können', 'müssen' e 'wollen'.

Tgei suonda adina suenter in verb modal?

Risposta: Ei suonda adina in verb egl infinitiv. Ellas construcziuns digl exercezi ei quei ils suandonts: tschintschar, dar, ir, gidar, far.

C

Sligaziun

1. Pervia dalla mumma astga Livia ir giuado cun ses amitgs.
2. Mo ella di che Livia munglassi far ils pensums da casa avon.
3. Livia vul ir a dar ballapei cun ses amitgs.
4. Mo ella sto aunc far ils quens.
5. Severin duei buca gidar Livia.
6. Livia sa sligiar persula ils pensums.
7. Livia sa buc aunc, sch'ella po aunc far sport pli tard.

 

'Anna Pia duei saver siat verbs modals' EI INA PUNT D'ASEN.

Erklärung

Suenter ch'ils students han sligiau il pensum vegn la construcziun da sligiaziun discutada en classa. La scolasta sa dumandar:

Nua sesanflan ils verbs modals ellas construcziuns digl exercezi?
Tgei ei ina punt d'asen? 

Per tgei ei quella construcziun ina punt d'asen? 

Risposta: astgar, puder, duer, saver, stuer, vuler, munglar

Corrispundan ils verbs modals romontsch als verbs modals tudestgs?

Risposta pusseivla: El romontsch dat ei siat verbs modals, el tudestg mo sis. Il verb modal ‘munglar’ corrispunda pli u meins al verb modal 'stuer'. El vegn buca duvraus aschi savens e pil pli mo ella fuorma dil cundiziunal (sco el dialog).

Dat ei parallelas e differenzas tier auters lungatgs?

Ella discussiun davart quella damonda sa per exempel la differenza denter il plaid franzos 'pouvoir' (können) ed il plaid romontsch 'puder' (mögen) vegnir tematisada.

 

En quei connex sa la scolasta far attents ils students ch'il verb 'saver' sa haver duas differentas muntadas el romontsch, numnadamein 'können' e 'wissen'. Sche la muntada ei 'wissen', setracta ei pia buca d'in verb modal.

Kopiervorlage

Dialog

E

Erklärung

Damai ch'ils verbs modals ein per gronda part irregulars (dano 'astgar'), sto la conjugaziun da quels verbs vegnir memorisada. Per exercitar las conjugaziuns sa la scolasta adina puspei integrar giugs ed activitads ell'instrucziun. Cheu dus exempels:

 

Giug cun quadrels:

Ils students san dar quei giug en pèrs ni en pintgas gruppas. Ei vegn dau cun dus quadrels. Las cefras dad 1-5 sigl emprem quadrel corrispundan mintgamai ad in verb modal. La cefra 6 ei il joker (il student astga eleger in verb modal). Las cefras sil secund quadrel indicheschan las persunas (jeu, ti, el/ella, nus, vus, els/ellas). Cu ils students ein en roda, ston els mintgamai trer ils quadrels e dir la fuorma dil verb che corrispunda als quadrels (p.ex: nus savein). Ei la fuorma dil verb correcta, astga il student far enzatgei (p.ex. prender in punct). Ei la risposta fallida, sto il student far enzatgei (p.ex. cuorer da scala si e giu).

 

Quater gudogna da verbs modals:

Ils scolars dattan il giug en pèrs. Els dessegnan gl'emprem ina tabla da giug. Quella sa veser ora sco suonda:

els/ellas            
vus            
nus            
el/ella            
ti             
jeu            
  puder vuler saver astgar stuer joker

 

Ils students prendan mintgin in fleter da differenta colur. Els empleinan alternontamein in caum suenter l'auter dalla tabla da giug. La finamira ei da plazzar quater fuormas da verbs dalla medema colur in sper l'auter, quei sa esser horizontal, vertical ni diagonal. Els scrivan las fuormas conjugadas dils verbs ch'ein nudai giusut els caums. Cura ch'in student ha scret la fuorma dil verb, curregia il partenari cun agid dil fegl da sligiaziun. En mintga colonna ston els conjugar in auter verb. La persuna ei indicada agl ur seniester dalla tabella. Els ston entscheiver ad emplenir las colonnas da sutensi. Quei vul dir: Els astgan buc emplenir il caum 'ti', sch'il caum 'jeu' ei buc aunc occupaus en quella colonna. Ei gida da s'imaginar la fuorma treidimensiunala dil giug, nua ch'ins lai curdar craps da giug naven da sisum. Els crodan tochen giudem e san buca star eri enamiez. Il student che sa formar ina retscha da quater 'craps' sco emprem ha gudignau.

 

Giug da pachetar la valischa:

Quei giug vegn daus en ina gruppa pli gronda. Ei vegn exercitau las fuormas dil singular.

 

Ils students decidan tgei verb modal che duei vegnir duvraus (p.ex: saver). Silsuenter sa il giug entscheiver. In suenter l'auter formuleschan ils students ina construcziun cul verb modal eligiu e repetan quei ch'ils auters han detg. Cheu in decuors pusseivel:

Anna

Jeu sai dar tennis.

Nelly

Ti sas dar tennis. Jeu sai leger bein. 

Thomas

Anna sa dar tennis, ti sas leger bein, jeu sai malegiar. 

Levin

Anna sa dar tennis, Nelly sa leger bein, ti sas malegiar, jeu sai cantar. 

Silvia

Anna sa dar tennis, ...

F

Erklärung

Per evaluar quell'activitad sa la scolasta leger avon las activitads. Ils students san ir per la stanza entuorn e mussar cun mimica e moviments (semeglionts als simbols) tgei verbs modals ch'els attribueschan a quellas. Senza tschintschar san els aschia formar gruppas 'homogenas'. Silsuenter sa la scolasta tschentar allas gruppas damondas sco suonda:

Daco pudeis vus buc far la duscha?
Daco leis vus durmir en ina tenda?
Mirasses vus bugen films da horrur, sche vus astgasses?
...

I

Erklärung

La scolasta sclarescha la muntada dils plaids/dallas expressiuns ella colonna amiez. Ei setracta dad adverbs dil temps. Els vegnan posiziunai suenter il verb modal conjugau, sch'il subject stat ell'emprema posiziun.