Il conjunctiv

Il conjunctiv exprima in general ün giavüsch, üna voluntà, üna spranza o üna supposiziun. El vain dovrà in prüma lingia in proposiziuns subordinadas ed es dependent dal verb da la proposiziun principala o dad oters pleds chi til precedan. 

Eu vögl cha tü vegnast cun mai.

Ella spera cha quai saja in uorden.

Eu crai ch'els fetschan müdada la fin dal mais.

 

Il plü suvent vain il conjunctiv dovrà i'l discuors indirect.

Ivo ha dit ch'el haja temma da sajettas.

 

Il conjunctiv vain eir dovrà ... 

• davo tschertas conjuncziuns, p.ex. per cha, avant cha, sainza cha, basta cha.

Va a chasa, avant chi vegna a plouver!

El es parti, sainza ch'eu sapcha.

 

• in proposiziuns principalas cun o sainza la conjuncziun 'cha'.

Ch'El giaja sül schimmel!

Hajast pazienza!

 

Las fuormas dal conjunctiv as muossan impustüt pro'ls verbs irregulars. Las desinenzas dal conjunctiv dals verbs regulars sun per part identicas cun quellas da l'indicativ (illa 2. e 3. persuna singular ed illa 3. persuna plural).

 

Il conjunctiv vain fuormà dal tschep da la 1. persuna singular dal preschaint e da las desinenzas chi sun in tuottas quatter conjugaziuns listessas: -a, -ast, -a, -an,

-at, -an.

ch'eu chanta/gioda/venda/parta

cha tü chantast/giodast/vendast/partast 

ch'el/ella chanta/gioda/venda/parta

cha nus chantan /giodan/vendan/partan

cha vus chantat/giodat/vendat/partat

ch'els/ellas chantan/giodan/vendan/partan

 

Ils verbs auxiliars e'ls verbs irregulars han per part fuormas dal conjunctiv specialas. Las desinenzas sun però las listessas sco pro'ls verbs regulars.

avair: ch'eu n'haja

esser: cha tü sajast

ir: ch'eu giaja

 

dar: cha vus dettat

savair: cha vus sapchat

star: ch'els/ellas stettan

 

Rinviamaint:

Las fuormas specialas dal conjunctiv dad oters verbs irregulars sun da chattar a la fin da la part davart il verb.